กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (Non-Communicable Diseases: NCDs) เป็นกลุ่มโรคที่ไม่ได้ เกิดจากการติดเชื้อ และไม่ติดต่อสู่ผู้อื่นผ่านการสัมผัส สารคัดหลั่ง หรือตัวพาหะนำโรค แต่เป็นกลุ่มโรคที่เกิดจากภาวะผิดปกติภายในร่างกาย อันสืบเนื่องมาจากวิถีการใช้ชีวิตและ พฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ เช่น การรับประทานอาหารที่ให้พลังงานสูง น้ำตาลสูง ไขมันสูง หรือ โซเดียมสูง การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ การสูบบุหรี่ ขาดการออกกำลังกาย รวมไปถึงความเครียด ซึ่ง ความจริงแล้วเราสามารถควบคุมพฤติกรรมเสี่ยงต่าง ๆ เหล่านี้ได้

น้ำหนักตัวที่เหมาะสม และค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI)

การคำนวณค่าดัชนีมวลกาย (BMI) เป็นวิธีการที่จะทำให้เราประเมินตนเองได้ว่าตอนนี้เรามีน้ำหนักตัวเหมาะสมหรือไม่ ค่าดัชนีมวลกายคำนวณได้ไม่ยาก โดยใช้สูตรดังนี้

BMI = น้ำหนักตัว (หน่วยเป็นกิโลกรัม) หารด้วย ความสูง (หน่วยเป็นเมตร) สองครั้ง (ค่ายกกำลังสองของความสูง)

ตัวอย่างเช่น น้ำหนักตัว 50 กิโลกรัม ส่วนสูง 155 เซนติเมตร (เท่ากับสูง 1.55 เมตร)

สามารถคำนวณ BMI ได้เท่ากับ 50 ÷ (1.55²) = 50 ÷ (1.55 x 1.55) = 20.81 กิโลกรัม/เมตร²

จากนั้นนำค่า BMI ที่ได้ มาแปลผลตามเกณฑ์ในตารางด้านล่าง (ในบทความนี้ใช้เกณฑ์สำหรับประชากรในประเทศแถบเอเชีย-แปซิฟิก)

1) เครื่องหมาย + หมายถึง ระดับความเสี่ยงเพิ่มขึ้นตามจำนวน + ที่เพิ่มขึ้น

2) การแปลผลค่าดัชนีมวลกายในผู้ที่มีกล้ามเนื้อมาก ๆ เช่น นักเพาะกายหรือนักกีฬาต้องใช้ค่าการวัดองค์ประกอบของร่างกายอื่น ๆ ร่วมในการแปลผล เพราะการที่มีน้ำหนักตัวมาก ไม่ได้แปลว่ามีมวลไขมันสะสมในร่างกายมากเสมอไป

3) ภาวะอ้วนลงพุง หมายถึง ความยาวเส้นรอบเอว ตั้งแต่ 90 เซนติเมตรขึ้นไปในผู้ชาย และ ตั้งแต่ 80 เซนติเมตรขึ้นไปในผู้หญิง

โปรตีนสามารถช่วยควบคุมน้ำหนักตัวได้อย่างไร

         อาหารโปรตีนสูงสามารถช่วยลดน้ำหนักได้โดยลดการหลั่งฮอร์โมนเกรลิน (Ghrelin) ที่ทำให้เกิดความหิว และเพิ่มการหลั่งฮอร์โมน Peptide-YY (PYY) และ Glucagon-like peptide 1 (GLP-1) ที่ช่วยให้ร่างกายรู้สึกอิ่ม ทำให้ร่างกายสามารถควบคุมความอยาก อาหารได้ดีขึ้น ส่งผลให้การรับประทานอาหารต่อมื้อลดลง และยังช่วยลดพฤติกรรมการ รับประทานอาหารจุกจิกด้วย ร่างกายจึงได้รับพลังงานรวมต่อวันลดลง ทำให้สมดุลพลังงานติดลบ น้ำหนักตัวจึงลดลงได้ โดยพบว่าอาหารประเภทโปรตีน (โดยเฉพาะโปรตีนจากสัตว์) สามารถช่วยกระตุ้นการเผาผลาญพลังงานในร่างกายได้ดีกว่าอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต และไขมันที่ให้พลังงานเท่ากัน เนื่องจากร่างกายต้องใช้พลังงานในการย่อย การดูดซึม และเผาผลาญโปรตีนมากกว่าพลังงานที่ใช้สำหรับการเผาผลาญคาร์โบไฮเดรตและไขมัน การรับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูงจึงช่วยลดน้ำหนักตัวและไขมันที่สะสมในร่างกายได้ดีกว่าจึงทำให้น้ำหนักตัวลดลงอย่างคงที่ในระยะยาวได้ดีกว่ารับประทานอาหารที่มีโปรตีนต่ำ นอกจากนี้การรับประทานโปรตีนยังช่วยรักษามวลกล้ามเนื้อของร่างกาย ซึ่งกล้ามเนื้อเป็นส่วนที่ร่างกายใช้เผาผลาญพลังงาน จึงส่งผลให้น้ำหนักตัวลดลง และการเพิ่มโปรตีนในอาหารยังช่วยเพิ่มสมดุลบวกของแคลเซียมในร่างกาย จึงช่วยรักษามวลกระดูกในช่วงที่ลดน้ำหนักอีกด้วย

เอกสารอ้างอิง

- สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.). การสำรวจสุขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจร่างกายครั้งที่ 5 พ.ศ. 2557. พิมพ์ครั้งที่1:พฤศจิกายน 2559. สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.

- Després J-P, Lemieux I. Abdominal obesity and metabolic syndrome. Nature 2006;444:881-887.

- WHO expert consultation. Appropriate body-mass index for Asian populations and its implications for policy and intervention strategies. Lancet 2004; 363:157-163.

- Belza A, Ritz C, Rehfeld JF, Holst JJ, Sørensen MQ, Astrup A. Contribution of gastroenteropancreatic appetitehormones to protein-induced satiety. Am J Clin Nutr 2013;97(5):980-989.

- Keller U. Dietary proteins in obesity and in diabetes. Int J Vitam Nutr Res 2011;81:125-133.

- Leidy HJ, Clifton PM, Astrup A, et al. The role of protein in weight loss and maintenance. Am J Clin Nutr 2015;101(Suppl):1320S–1329S.

- Gwin JA. Maki KC, Leidy HJ. Increased protein consumption during the day from an energy-restricted diet augments satiety but does not reduce daily fat or carbohydrate intake on a free-living test day in overweight women. J Nutr 2017;147:2338–2346.

- Westerterp-Plantenga MS, Lemmens SGT, Westerterp KR. Dietary protein – its role in satiety, energetics, weight loss and health. Br J Nutr 2012;108:S105–S112.

- Choban P, Dickerson R, Malone A,Worthington P, Compher C, the American Society for Parenteral and Enteral Nutrition (A.S.P.E.N.) Board of Directors. A.S.P.E.N. Clinical Guidelines: Nutrition support of hospitalized adult patients with obesity. JPEN J Parenter Enteral Nutr 2013; 37(6):714-744.

- Position of Dietitians of Canada, the Academy of Nutrition and Dietetics and the American College of Sports

Medicine. Nutrition and athletic performance. The Position Paper Nutrition and Athletic Performance 2016.

- Fallaize R, Wilson L, Gray J, Morgan LM, Griffin BA. Variation in the effects of three different breakfast meals on subjective satiety and subsequent intake if energy at lunch and evening meal. Eur J Nutr 2013; 52:1353-1359.

- Vander Wal JS, Gupta A, Khosla P, Dhurandhar NV. Egg breakfast enhances weight loss. Int J Obes (Lond) 2008;32(10): 1545–1551.

- Ratliff J, Leite JO, de Ogburn R, Puglisi MJ, VanHeest J, Fernandez ML. Consuming eggs for breakfast influences

plasma glucose and ghrelin, while reducing energy intake during the next 24 hours in adult men. Nutr Res 2010 Feb; 30(2):96-103.